Orët e para të Vitit të Ri në Bullgari fillojnë me traditën “survakane” – një xhiro rituale nëpër shtëpitë nga një grup fëmijësh ose burrash të pamartuar - beqarë, të cilët trokasin me një shkop të zbukuruar apostafat për rastin, të quajtur “survaçka”, anëtarët e familjes, kafshët, ndërtesat dhe thonë urime nga më të mirat për shëndet, lumturi dhe begati.

Në rajonet e ndryshme të vendit zbukurimi dhe besimet për survaçkën /thupra të zbukuruara thane/ dallohen, por mbase disa nga më interesantet janë në krahinën e Burgasit, në Bullgarinë Juglindore. Sipas përfytyrimeve popullore aty, pemët ndahen në pemë të mira dhe të këqija. Mes pemëve të këqija është dhe thana, sepse njerëzit e kanë lidhur me Djallin. Por, krahas me këtë forca dhe qëndrueshmëria e këtij druri e kanë kthyer në një simbol të shëndetit dhe të jetës së gjatë. Dhe pikërisht prej një dege të freskët, të sapo këputur nga kjo pemë sot punohet dhe formohet survaçka.

“Për nga forma e vet ajo mund të jetë shkop ose degë. Survaçka-shkop në pjesën e saj të sipërme ndahet ose zbukurohet me një spirale në formë gjarpri. Kurse kur survaçka është degë, nga degëzimet e tjera të kundërta formohen 1,2 ose 3 rrethe, sepse rrethi është simbol i unitetit, kurse hapësira brenda në të është e mbrojtur”-sqaron Pllamena Kirova, kryekujdestare në repartin “Etnografi” në Muzeun Historik Regjional në qytetin Burgas.

Imazhi i përgjithshëm i survaçkës është lidhur me Pemën Botërore. Kurora simbolizon botën qiellore, trungu-tokën, jetën tonë, kurse rrënjët  -botën e poshtme, nëntokësore ose të padukshme, e cila zakonisht është e banuar nga demonë të këqij.

Sipas besimeve popullore, survaçka ka veti prodhuese. Afërsia njerëzve, kafshëve dhe çdo gjëje tjetër të gjallë me të është mbi parimin e magjisë dhe të shkopit magjik. Kur të bien me shkop supit, të ashtuquajturat “survakarë” thonë thënie dhe urime për shëndet, begati dhe pasuri, të cilat barazohen me uratat.

“Survaçkat e para nuk janë zbukuruar. Vetëm në njërin fund shkopi prej thane është qëruar, që të mund t’i përngjajë një luleje të çelur - vazhdon tregimin e vet Pllamena Kirova. Por, pas kësaj fillojnë t+i zbukurojnë me fije shumëngjyrëshe prej leshi, me fjongo, me gjerdanë prej kokoshkave dhe frutave të thata, prej kokrrave të fasules, me speca të thata, vihen dhe kulaçe të vogla të rrumbullakëta me vrimë në mes, shumë shpesh vihet dhe një monedhë e “artë” ose e “argjendtë”. I gjithë ky zbukurim pasqyron jetesën themelore në rajonin e veçantë”.

Në krahinën e Stranxhës ekzistojnë dhe rekomandime për këtë se çfarë është e drejtë të bëhet me survaçkën pasi të përfundojë rituali:

“Pasi kryen rolin e vet të ritit, i cili është të rivendosë rregullin dhe rendin, survaçka nuk ruhet, por dhe nuk hidhet kot - saktëson Pllamena Kirova. Shkatërrimi i saj pas festës bëhet në bazë të një rendi magjik, me të cilin përsëri stimulohen rritja, shëndeti dhe begatia. Pasi të shkojnë nëpër të gjitha shtëpitë, fëmijët i hedhin survaçkat mbi çatinë e ndonjë peme të madhe ose në lum, që të mos i shkelin me këmbë. Vet për nga vetja e vet survaçka nuk ka cilësi dhe veti magjike, ajo i fiton në duart e survakarëve. Pikërisht atëherë ajo bëhet magjike. Prandaj është me një rëndësi të madhe dhe survakarët të jenë plot shëndet, të kenë një zemër të pastër dhe mendime të pastra. “

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva