Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Dimitër Gjuxhenov: piktori-kronist i kujtesës kombëtare bullgare

„Mbreti Simeon i Madhi përpara Kostandinopojës“ – 1927, piktor Dimitër Gjuxhenov

“Dikur, si një djalosh i ri, unë e pëlqeja shumë këtë piktor. Riprodhimet e krijimeve të tij qenë një zbukurim i përhershëm në shkollat tona vendase -shkruan në librin e tij, kushtuar Dimitër Gjuxhenovit, shkrimtari Dimitër Avramov. Askund tjetër historia e largët e popullit bullgar nuk dukej kaq heroike, madhështore dhe e lavdishme: mbretërit - të bukur dhe dinjitozë, veprat e tyre  -të pjekura dhe të dobishme, luftëtarët - trima dhe të papërmbajtur, veshjet, armët, pallatet, kishat - çdo gjë është shumë e bollshme, e shkëlqyer dhe e palëkundur. Sikurse, që të dëshmojë për një “shekull të artë” të pafund në të cilin nuk ka dhe shenjë nga mossukseset dhe fatkeqësitë”- shkruan Avramov.

Me të vërtetë, njohësit, por dhe njerëzit të cilët merren me histori të artit prezantojnë Dimitër Gjuxhenov të lindur përpara 130 vjetëve si një piktor kronist të ngritjeve dhe të sprovave në rrugën historike të popullit tonë. Në kompozicione të ndërlikuara, pikturat e tij zbulojnë personalitete dhe ngjarje, të cilat zënë vend  në vetëdijen tonë kombëtare, për shkak të madhështisë së tyre morale dhe rëndësisë politike. Ajo e cila ka arritur deri më sot nga krijimtaria artistike e piktorit numëron 50 kompozicione historike dhe beteje, rreth 2000 etyde me bojëra vaji dhe akuarel, si dhe disa dosje me qindra piktura me laps.

Dimitër Gjuxhenov dhe tabloja “Mbreti Simeon”

Në Fondin e Artë të Radios Kombëtare Bullgare është ruajtur intervistë me Dimitër Gjuxhenovin, që na zbulon faqe pak të harruara gjatë viteve nga jeta e tij:

“Rinia ime kaloi përmes flakës së Luftës Ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore. Në këto vite i gjithë populli qe nën një sundimi ushtarak, unë po kështu. Të pikturoj skica dhe piktura nga veprimet luftarake, qe detyra ime si një piktorë ushtarak. Unë qesh dëshmitar të luftërave dhe të betejave fatale për Bullgarinë. Pash kompozicione të gjalla prej ushtarëve, kuajve, armëve. Përjetova tensionin dhe sprovat e luftës. Nga ana tjetër, dy vjetët e qëndrimit në Paris gjatë viteve 1913-14 tek një mjeshtër i pikturës historike, tregoi ndikimin e vet. Shumë shpejt pasioni im pas tematikës ushtarake, kaloi në një interes të thellë ndaj pikturës historike”.

Cila është ajo e cila e tërheq më tepër në një tematikë historike?

„Shi në front“ – 1916, piktor Dimitër Gjuxhenov

“Momenti duhet të jetë i rëndësishëm, ndonjë fare kulmi në zhvillimin tonë kombëtar. Shembull janë “Hani Kubrat dhe djemtë e tij”, “Mbreti Simeon përpara kryeqytetit bizantin”, “Pritja e gjeneralit Gurko në Sofje” e të tjera.  Çdo një nga këto tema, përmban ndonjë trimëri të lavdishme të frymës dhe të vullnetit. Këtë trimëri unë jam munduar t’ia imponoj dhe spektatorit, me mjete shprehëse të njohura prej tij. Nuk kam kërkuar origjinalitet në qartësinë e shprehjes të idesë. Mbase në vetvete mbaj diçka nga fryma e mjeshtërve rilindës. Ata kanë ndier një domosdoshmëri të ilustrojnë  historinë tonë dhe të përfshijnë në këto ilustrime përmbajtjen njohëse dhe edukative”.  

„Korrje“ – 1945, piktor Dimitër Gjuxhenov

Sa i përket mjeshtërisë të kapë në pikturat e tij frymën e kohës, Gjuxhenov zbulon se kjo është rezultat i një pune të madhe dhe i një sërë pyetjesh dhe afrimesh me historianët, të cilët janë bashkëkohës të tij. “Në pikturën historike, besoj se më shumë se kudo tjetër, është e nevojshme të ndërthuren mendimet shkencore me ato artistike”- është kategorik piktori.

Mbretëria e Parë Bullgare, si dhe Mbreti Boris Pagëzori janë epoka dhe personaliteti i historisë bullgare, të cilët kanë shërbyer për frymëzimin e piktorit. Gjuxhenov e përcakton Mbretin Boris si një sundimtar i jashtëzakonshëm, por dhe një personalitet jashtëzakonisht dramatik, i cili nuk ka sesi të mos të tërheqë piktorin – historik.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Foto: arkiv



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Zhivko Sedllarski

“Zonjat e çelikut” të skulptorit me famë botërore Zhivko Sedllarski parakalojnë edhe në Bullgari

Modë që nuk vishet, por të frymëzon. Fustane të bukura, por jo prej dantelle apo mëndafshi, por prej metali. Skulpturat e krijuesit Zivko Sedlarski janë në pronësi të muzeve, galerive dhe koleksioneve private në 3 kontinente, duke i dhënë atij..

botuar më 24-09-21 9.25.PD

Varna pret Festivalin e Filmit Artistik Bullgar "Trëndafili i Artë"

Në Varna hapet Festivali i 42-të i Filmit Artistik Bullgar "Trëndafili i Artë". Në programin konkurrues do të konkurrojnë 15 filma artistikë, 20 filma të shkurtër dhe 5 filma me seri. Hapja është mbrëmjen e 19 shtatorit në Qendrën e Festivalit dhe..

botuar më 24-09-19 1.54.MD

Bullgaria është pjesë e bienales botërore për krijimtarinë dhe zejtarinë "Homo Faber" në Venecia

Kultura bullgare dhe traditat vendase, të cilat deri vonë dukeshin ekzotike për pjesën tjetër të botës, gradualisht po bëhen pjesë e kulturës botërore të shekullit të 21-të. Pasi ljutenica jonë dhe byreku ynë tradicional u përkufizuan si një..

botuar më 24-09-18 7.30.PD