Arkitektura në kryeqytetin bullgar është e shumëllojshme dhe e bukur. Eklektika e pjesës qendrore të qytetit të Sofjes përfshin një qendër borgjeze - nga Ura e Shqiponjave deri në Pallatin Mbretëror, një barok stalinist në trekëndëshin e pushtetit - midis Këshillit të Ministrave, Parlamentit dhe Presidencës dhe një pjesë më orientale - në zonën midis sinagogës hebre, tempullit “Shën e Diela”, xhamisë dhe lagjeve përreth Tregut të Grave.
"Bërthamat qendrore, të cilat gjenerojnë më shumë jetë, kanë pjesë të ndryshme për nga përmbajtja dhe statusi shoqëror. Në qendër të Sofjes kemi një pabarazi mes pjesës lindore dhe asaj perëndimore. Në pjesën më perëndimore janë lagjet e vjetra të hebrenjve, të cilët janë të braktisur pas largimit të hebrenjve dhe janë të vështira për t'u rinovuar sepse pronarët janë të shpërndarë në të gjithë botën”, thotë Prof. arkitekt Todor Bulev, i cili është lektor, studiues shumëvjeçar dhe autor i shumë projekteve urbanistike. Ai vëren me kënaqësi se në pjesën jugore të kryeqytetit, ku u ndërtua Pallati Kombëtar i Kulturës dhe bulevardi “Vitosha” u kthye në shëtitore, iu dha një jetë të re pjesës qendrore.
“Ka dalë një hapësirë shumë e ngopur për këmbësorë, shumë dinamike, me të huaj që shkojnë vazhdimisht atje. Turistët kur vijnë në Sofje pyesin për “Vitoshka” dhe kjo është e natyrshme. Qyteti ka nevojë për një gjë të tillë me të gjitha të metat që mund të gjenden në të.Por qyteti ka nevojë për një ekuilibër në këto katër drejtime të qendrës, që lidhen në sheshin "Sveta Nedelja" (Shën e Diela).
50-60 vjet më parë, sheshi "Sveta Nedelja" ishte zemra e vërtetë e qytetit - aty mblidheshin tramvajet e qytetit, mblidheshin edhe njerëzit për demonstrata. Tani është një zonë shumë e gjymtuar, kryesisht për shkak të transportit. Gjithmonë kam thënë se zgjidhja është thjesht të kapësh demin nga brirët - të mbyllësh qendrën e Sofjes në kufirin e qytetit antik për transport dhe të ndalosh parkimin. Sepse përveç transportit të lëvizeshim, makinat e parkuara janë edhe diçka e huaj për qytetin e vjetër.”
Bashkia e kryeqytetit mbajti një sërë konkursesh arkitekturore për të zgjidhur problemin kompleks të transportit dhe urban në hapësirën përreth sheshit “Sveta Nedelja”. Problemet ndërlikohen nga prania e shumë arkeologjisë antike. Antikitetet përfshihen në rezervatin kulturor dhe arkitekturor "Serdika-Sredec”.
Gjatë viteve, arkeologjia u studiua dhe u përshtat në shkallë të ndryshme. Gjatë ndërtimit të metrosë metropolitane, një pjesë e madhe u ekspozua në një nivel të dytë nëntokësor. Por procesi nuk ka përfunduar dhe studimet dhe konservimi janë të bllokuar për shkak të mungesës së fondeve dhe planit për rinovimin e sheshit. Ekziston edhe një ide që Sofja të aplikojë në UNESCO për shpalljen e antikiteteve të qytetit të lashtë Serdika trashëgimi kulturore botërore të mbrojtur.
“Me gjetjet e deritanishme kemi një punë specifike për socializimin dhe integrimin e tyre, që të funksionojnë si një kompleks i vërtetë – thotë arkitekt Bulev. – Tani janë shumë të fragmentuara, lidhjet mes tyre janë të paqarta. Pra, ky nuk është një kompleks për të qenë një rezervat në kuptimin e një tërësie funksionale. Është një territor ende i mbrojtur. Për të aplikuar në UNESCO duhet të bëjmë shumë punë.
Si kornizë për zhvillimin e ardhshëm të kryeqytetit dhe zmadhimin e tij në drejtimet veriore, perëndimore dhe lindore, shtrojmë pyetjen, a ka nevojë Sofja për një hekurudhë unazore për të lehtësuar trafikun e qytetit?
“Duhet t'ju them se 50 vjet më parë, e kam zhvilluar idenë e Sofjes rreth malit Vitosha. Dhe kjo ishte pikërisht në bazë të një transporti hekurudhor të shpejtë rreth Vitoshës, i cili do të stimulonte zhvillimin e lagjeve individuale - komplekse të vogla, të gjitha në kontakt me Vitoshën, por pa e cenuar atë - na kujton arkitekt Bulev dhe vazhdon me arsyetimin. - Transporti hekurudhor në afërsi të Sofjes mund të luajë një rol shumë të rëndësishëm në zhvillimin e qytetit. Duhet të dobësojmë presionin për zhvillimin e Sofjes në drejtimin jugor. Sepse gjithsesi ky zhvillim masiv do të përkeqësojë mikroklimën e qytetit. Do të pengohen rrymat natyrore të ajrit që arrinin lirshëm në qytet. Ne nuk kemi shumë vëzhgime se si mikroklima po ndryshon në pjesën qendrore të Sofjes, por qartësisht nuk është më e njëjta si 30 vjet më parë."
Motoja e kryeqytetit është “Rritet, por nuk plaket”, prandaj është e rëndësishme se në ç’drejtim dhe si do të rritet Sofja moderne, si do të ruajë trashëgiminë e saj, që të plaket dhe të rinovohet bukur, në hap me kohën.
Lexoni më shumë:
Përgatiti në shqip dhe publikoi: Svetllana Dimitrova
Fotot: BGNES, stolica.bg, Iva Antonova
Secila prej tyre sjell ngrohtësi dhe ngjall emocione, sepse është bërë me dorë dhe është e papërsëritshme dhe unike. Dhe shkëlqimet e saj të argjendta na kthejnë në fëmijëri, kur dimrat ishin të ashpër dhe të bardhë si bora, dhe lodrat e..
Më 21 dhjetor, fshati Zmejovo në rajonin e qytetit Stara Zagora shënon festën tradicionale të pelinit. Sipas një tradite të vjetër bullgare, miqtë do të priten me bukë e kripë në sheshin përballë Vatrës së Kulturës, ndërsa për humorin e tyre me një..
Bërja e prodhimeve të thurura është një zanat tradicional që meriton një ringjallje dhe një jetë të re, beson Aleksandrina Pandurska, e njohur për iniciativat e saj të shumta për të promovuar vendet kulturore dhe historike në rajonin e qytetit..
Secila prej tyre sjell ngrohtësi dhe ngjall emocione, sepse është bërë me dorë dhe është e papërsëritshme dhe unike. Dhe shkëlqimet e saj të argjendta..