A është alfabeti sllav bullgar?

Me interpretimet e ndryshme të fakteve historike të nxjerra jashtë kontekstit konkret, gjithnjë e më shpesh mund të lexojmë se dy vëllezërit e Selanikut Kirill dhe Metodij e krijuan shkrimin më të vjetër sllav jo për bullgarët, por për sllavët e Moravisë me urdhër të Princit Rostisllav, dhe se nuk kanë qenë kurrë më parë në Bullgari. "Po, ata janë nga Selaniku - shpjegon për Radio Bullgarinë Prof. Ellka Mirçeva, zëvendësdrejtoreshë e Institutit të Gjuhës Bullgare pranë Akademisë Bullgare të Shkencave. - Qyteti në atë kohë ishte i populluar dendur me një popullsi kompakte sllave bullgare, e cila fliste bullgarishten lindore një dialekt të afërt me dialektet e malit Rodopa” - shpjegon ajo.

Pikërisht këtë dialekt e marrin si bazë të alfabetit që krijouan. Prof. Mirçeva e cilëson si një kontribut të jashtëzakonshëm, të paarritshëm pas tyre, faktin që Konstantin-Kirill Filozofi arriti të gjejë një shkronjë të përcaktuar saktë për çdo tingull, duke mbuluar kështu të gjitha veçoritë specifike të gjuhës bullgare. Është një fakt historik i padiskutueshëm që autori i shkrimit tonë është Konstandin-Kirili Filozof. Në mesin e shekullit të IX-të, ishte ai që ndërmori krijimin e një alfabeti sllav, të quajtur "gllagolica", në të cilin, së bashku me vëllain e tij Metodij, të përkthenin librat liturgjikë.

Kur u krijua alfabeti gllagolitik?

Dhe këtu vjen pyetja tjetër e diskutueshme - a është 855 viti i saktë i krijimit të shkrimit tonë? Është pikërisht ky vit që u zyrtarizua në arsimin dhe shoqërinë bullgare, por për një hipotezë tjetër na tregon Doc. Diana Atanasova nga Fakulteti i Filologjisë Sllave të Universitetit të Sofjes, Departamenti i Studimit të Veprës së Vëllezërve Kirill dhe Metodij, dhe specialiste e letërsisë mesjetare bullgare.

“I vetmi monument i shkruar që jep një numër specifik është "Mbi shkronjat" e Çernorizec Hrabër dhe viti i treguar aty është 6363, i cili mund të rillogaritet dhe të përkthehet në kalendarin e ri sipas kalendarëve të ndryshëm të përdorur në Mesjetë. Ishin disa, por më të njohurit ishin ai i Bizantit dhe i Aleksandrisë, që japin respektivisht 855 dhe 863. I besoj kalendarit të Aleksandrisë dhe në përputhje me të nga viti i përmendur në burimet historike - 6363, zbres 5500 dhe del viti 863. Shumë historianë pohojnë se viti është 855, për faktin se në jetëshkrimin e Shën Kirill Filozofit thuhet se pikërisht atëherë ai shkoi te vëllai i tij Metodij në një manastir në Azinë e Vogël në Olimp, ku të dy banonin dhe merreshin me letërsi. Përveç kësaj, përkthimi i shkrimeve të shenjta kërkonte kohë dhe ky është një argument shtesë në shkencën historike bullgare - se ata atëherë krijuan alfabetin, punuan në përkthimet dhe kjo kërkonte kohë. Por menjëherë lind pyetja - për kë e krijuan këtë alfabet? Kush kishte nevojë për të? Dhe këtu ndërhyjnë interpretime shtesë të burimeve historike që lidhen me këtë politikë të padiskutueshme të Bizantit, që ai ndiqte për ungjillëzimin e popujve që banonin në trevat rreth tij dhe që ishte shkaku i krijimit të shkrimit tonë.”

Pavarësisht nëse sot do të vini në dyshim vitin e saktë të krijimit të shkrimit gllagolitik, nëse do të vazhdoni ta quani shkrimin gllagolitik bullgar apo sllav, një gjë është e sigurt - rëndësia e tij e madhe për formimin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar bullgar.Doc. Atanasova theksoi rëndësinë humanitare të punës edukative gjatë Forumit Shkencor Ndërkombëtar në Athinë, kushtuar Apostujve të Shenjtë të Barabartë, në të cilin prezantoi një raport shkencor.

"Nxënësit e Vëllezërve Kirill dhe Metodij duhej të krijonin një gjuhë, jo vetëm shenja të shkruara. Dhe vepra e tyre është gjithashtu e jashtëzakonshme në atë që krijimi i kësaj gjuhe çoi në shfaqjen e një letërsie, prestigji dhe autoriteti i së cilës u bënë të barabarta me gjuhët e shenjta më domethënëse dhe më të pranuara të epokës.

Lexoni më shumë:

• Alfabeti bullgar – trashëgimi kulturore me vlerë të jashtëzakonshme

• Festojmë 1160 vjetorin e krijimit të alfabetit glagolik

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Svetllana Dimitrova

Foto: ibl.bas.bg, Shkolla e Gjuhës Bullgare “Shenjtor Kirill dhe Metodij” në Valjadolid, uni-sofia.bg, uni-plovdiv.bg, BGNES